Polska – Stulecie salezjańskiej parafii pw. św. Józefa w Przemyślu

29 listopad 2023
Foto: Marian Boczar

(ANS – Przemyśl) – Dzieło Salezjańskie w Przemyślu istnieje już od ponad stu lat. Salezjanów sprowadził tu wybitny Pasterz Kościoła Przemyskiego, święty biskup Jan Sebastian Pelczar, który usilnie o to zabiegał najpierw u samego księdza Bosko, a potem u jego następcy - bł. ks. Michała Rua. To on wydał pozwolenie na budowę domu zakonnego i kościoła oraz erygował parafię. Tu działali dwaj wielcy salezjanie - bracia Hlondowie: sługa Boży, kardynał August Hlond - późniejszy Prymas Polski, i ks. Antoni Chlondowski - wybitny kompozytor i założyciel Szkoły Organistowskiej, znanej w całej Polsce, którą niestety zlikwidowały władze komunistyczne. Tu powstała szkoła salezjańska dla biednej młodzieży Przemyśla. Tu wiele razy przybywał kard. Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II, który w roku 1975, patronował Festiwalowi Piosenki Religijnej „Sacrosong”.

Z okazji jubileuszu została zorganizowana wystawa archiwalnych fotografii i dokumentów, zarówno z parafii, jak i z odzyskania przez Polskę Niepodległości w 105 rocznicę. Wystawę zorganizował parafianin, Józef Rybczyński, wykorzystując do tego swe bogate zbiory. Z tej okazji Poczta Polska wydała okolicznościowy arkusik filatelistyczny, przez niego zaprojektowany, upamiętniający tę wystawę. Oglądając tę wystawę można było sobie uświadomić, jak wiele rzeczy dokonało się w stuletniej historii naszej parafii i w naszej wolnej ojczyźnie oraz jaki wpływ miały one na dalsze ich losy.

Centralna uroczystość miała miejsce w niedzielę 19 listopada br. Poprzedził je koncert zespołu młodzieżowego „Fausystem” oraz wręczenie laurów zasłużonym byłym proboszczom, parafianom i dobrodziejom parafii. Pasterz Archidiecezji Przemyskiej - Biskup Adam Szal, w swojej homilii podkreślił wartość charyzmatu salezjańskiego dla miasta oraz zasług salezjanów w dziele wychowania młodzieży.

Świętując Jubileusz, dziękowano Bogu za te wszystkie, wielkie rzeczy, jakie uczynił On dla tego dzieła salezjańskiego i jego odbiorców, prosząc o siły do dalszego zaangażowania w pomnażanie dobro ojczyzny i parafii.

Dzieje parafii pw. św. Józefa związane są z przybyciem salezjanów do Przemyśla w roku 1907. Ówczesny Biskup Józef Sebastian Pelczar zakupił dom parterowy wraz z zabudowaniami gospodarczymi oraz grunty orne i przekazał je salezjanom, którzy w dniu przybyli z Oświęcimia 26 lipca za jego zaproszenie. Pierwszym przełożonym był ks. August Hond, późniejszy kardynał, Prymas Polski. Wkrótce po zamieszkaniu w ofiarowanym domu, u zbiegu ulic św. Jana Nepomucena i Bpa Jakuba Glazera, rozpoczęli organizować życie zakonne i duszpasterskie, zajmując się młodzieżą, często bardzo zaniedbaną i potrzebującą pomocy. W założonej placówce w zasańskiej dzielnicy miasta, w czerwcu 1910 roku pod kierownictwem inżyniera Józefa Wojtygi rozpoczęto budowę zakładu, sierocińca dla chłopców. W następnym roku zakład był już gotów. Poświęcenie dwupiętrowego gmachu miało miejsce w październiku 1911 roku. Biskupowi Sebastianowi Pelczarowi towarzyszył przy tej okazji ówczesny przełożony generalny Zgromadzenia, ks. Paweł Albera, który specjalnie przybył z Rzymu. 

Po wybudowaniu pomieszczeń „Oratorium” z dużą kaplicą służącą młodzieży i wiernym, 12 sierpnia 1912 roku rozpoczęto budowę kościoła według projektu architekta, profesora Akademii w Turynie Mario Ceradiniego, we współpracy z architektem Stanisławem Majorskim i inżynierem Stefanem Mullerem z Krakowa. W dniu 4 maja 1913 roku Biskup Pelczar dokonał aktu poświęcenia kamienia węgielnego pod nową świątynię. Na skutek wybuchu pierwszej wojny światowej, w lipcu 1914 roku przerwano prace budowlane. Natomiast zakład wychowawczy został zamieniony na szpital wojskowy.

Do czasów wojny wzniesiono jedynie nawy. Dopiero po zakończeniu działań wojennych wznowiono budowę, kładąc dach nad nawami bocznymi. W latach 1922-1923 na smukłych filarach nawy główniej spoczęło stylowe gotyckie sklepienie. Zbieraniem funduszy na nowa świątynię zajmował się komitet budowy kościoła, w którym funkcję prezesa pełnił Stanisław Goliński, były dyrektor gimnazjum na Zasaniu. W dniu 18 listopada 1923 roku kościół został poświęcony przez Biskupa Józefa Sebastiana Pelczara. W tym dniu także erygował parafię pod wezwanie św. Józefa, która obejmowała dzielnicę Zasanie oraz wioski: Ostrów, Kuńkowce i Lipowicę. Proboszczem nowoutworzonej parafii został dyrektor Zakładu Wychowawczego ks. Antoni Hlond, a wikariuszem ks. Rudolf Komorek, obecnie czcigodny sługa Boży.

W przedsionku kościoła nawy bocznej usytuowana jest figura Matki Bożej Różańcowej oraz krypta z trumną błogosławionego ks. Augusta Czartoryskiego, którego doczesne szczątki sprowadzono w Sieniawy do Przemyśla 20 października 1964 roku. W dniu 25 kwietnia 2004 roku na Placu św. Piotra w Rzymie papież Jan Paweł II ogłosił Sługę Bożego Księdza Augusta Czartoryskiego błogosławionym. Podczas nabożeństwa dziękczynnego w dniu 3 października 2004 roku relikwie błogosławionego uroczyście zostały przeniesione do ołtarza bocznego pod wezwaniem Matki Bożej Wspomożenia Wiernych i umieszczone w antepedium ołtarza.

Działania wojenne oszczędziły kościół, jedynie w czasie wojny niemiecko-bolszewickiej w dniu 22 czerwca 1941 roku w kościół uderzyły dwa bolszewickie pociski. Jeden uderzył w boczną ścianę niszcząc okna, a drugi wrozetę na frontonie kościoła, uszkadzając też pomnik św. Jana Bosko i płyty kamienne przed kościołem. Natomiast po wyzwoleniu przed uroczystością Bożego Ciała 30 maja 1945 roku miał miejsce bandycki napad żołnierzy sowieckich z Armii Czerwonej, w wyniku którego śmierć poniosło dwóch salezjanów: koadiutor Ludwik Cienciała i ks. Jan Dolata. To tragiczne wydarzenie upamiętnia duży krzyż i epitafium na ścianie dawnej plebani od strony podwórka.

Cały obiekt, kościół wraz z wyposażeniem i przyległym budynkiem wpisany jest na listę dziedzictwa narodowego. Dodać należy, że część Dzieła Salezjańskiego w Przemyślu stanowi również Zespół Szkół Salezjańskich, którego początki sięgają roku 2001.

Ks. Jacek Ryłko SDB

InfoANS

ANS - “Agencja iNfo Salezjańska” - jest periodykiem wielotygodniowym telematycznym, organem komunikacji Zgromadzenia Salezjańskiego, zapisanym w Rejestrze Trybunału Rzymskiego pod nr 153/2007.

Ta witryna używa plików cookies także osób trzecich w celu zwiększenia pozytywnego doświadczenia użytkownika (user experience) i w celach statystycznych. Przewijając stronę lub klikając na któryś z jej elementów, wyrażasz zgodę na korzystanie z plików cookies. Chcąc uzyskać więcej informacji w tym względzie lub odmówić zgody, kliknij polecenie „Więcej informacji”.