Ksiądz Bosko, jaki wyłania się z korespondencji, jaką prowadził z tysiącami osób z różnych klas społecznych –oczywiście po uważnej, całościowej lekturze – jest osobą wyjątkową i to pod różnym względem: historyczno-politycznym (Francesco Barra), historyczno-kulturowym (Sebastiano Martelli), historyczno-socjologicznym (Giovanni Gallina) i historyczno-pionierskim (Nicola Bottiglieri).
Istotnie, Ksiądz Bosko wykorzystał wszelkie możliwości, na jakie pozwalała ówczesna sytuacja polityczna, społeczna, kulturowa, ekonomiczna, kościelna, by można było zrealizować – z pomocą tych bardzo ograniczonych środków, jakimi dysponował – niewiarygodny “projekt życia”: ratować dusze (i ciała) tysięcy zagrożonych ludzi młodych oraz podtrzymać wiarę w szeroko pojętych warstwach społecznych. Odwołując się do współczesnej terminologii, jako prawdziwy przedsiębiorca selfmade dobrze wyczuł i zastosował tego typu logikę start up, która pozwoliła mu uzyskać określone “korzyści” oraz rozwinąć know how i narzędzia przekazu (tamtych czasów), dzięki którym mógł rozszerzyć swoją “firmę”. Oczywiście, chodzi o jego “świętą firmę”, która jednak, jak wszystkie przedsiębiorstwa, miały swoje “incydenty po drodze” (słabe punkty, błędy, iluzje, porażki, spory, także o charakterze sądowym).
“Zbiór listów rzeczy, a nie słów” – w ten sposób został również określony ten zbiór listów, jako że, paradoksalnie, te ponad 4 tys. stron, zawartych w 7 tomach już wydanych (pozostało jeszcze trzy), są pełne słów, ale nigdy nie są to puste słowa, lecz pełne witalnej energii, kreatywnego działania, formacyjnego potencjału, innowacyjnej organizacji “pracy” apostolskiej.
A poza tym te listy – podkreślił ks. Francesco Motto, salezjanin, redaktor wydania – które kolejno, dzień po dniu, następują po sobie, stanowią nie tylko autobiografię świętego (powstałą bez jego wiedzy), ale także – myśl przewodnią i intepretacyjną całej złożonej, zróżnicowanej i pełnej problemów działalności Księdza Bosko.
Z pewnością opublikowanie prawie 5 tys. listów, a wśród nich jednej trzeciej prawie że całkowicie nieznanych, odsyła do lamusa ten cały ogrom publikacji, które w skrajnie ograniczony sposób traktują o tej postaci, jaką był Ksiądz Bosko, a którego prawdziwa tożsamość zasadza się właśnie na totalności jego bycia i działania, a nie na wyjątkowości, oryginalności czy jednolitości jedynie jakiegoś wymiaru, nawet tego o charakterze pedagogicznym czy taumaturgicznym (cudotwórczym).
