Jakie powinny być dobre praktyki edukacyjne?
Kształtowanie odpowiedzialności i krytycznego podejścia do technologii cyfrowych. Wiemy, że zamieszkiwanie w środowisku cyfrowym warunkuje nasz sposób wyrażania idei, tworzenia polityki komunikacyjnej, dzielenia się informacjami, wyrażania siebie, postrzegania świata i rzeczywistości, w której żyjemy. Wymaga to wielkiej odpowiedzialności, abyśmy zawsze mogli komunikować się bez dominacji, nawiązywać relacje bez kontrolowania ludzi, wyrażać siebie bez pokusy światowej władzy.
Stoimy zatem w obliczu takich wyzwań jak indywidualizm i relatywizm. Chorobliwe zjawiska, które przybierają formę autoreferencyjności, obojętności, braku szacunku dla natury, a nawet różnych form przemocy. Czasami, nawet nieświadomie, komunikacja cyfrowa popycha i prowadzi do sytuacji konfliktu osobistego i grupowego, a nawet do form radykalizmu. Może to prowadzić do kryzysu tożsamości w rzeczywistości cyfrowej. To coś w rodzaju współczesnej wersji Platońskiego “mitu jaskini”. Zamiast widzieć cienie na ścianie życia toczącego się gdzie indziej, więzień jest zmuszony nie tylko obserwować siebie, ale także oglądać innych pokazujących się w mediach społecznościowych. Jest to tryb, który może nas głęboko zmienić.
Jak ważne jest dla Rodziny Salezjańskiej zrozumienie cyfrowej metodologii ewangelizacji młodych ludzi, zwłaszcza tych znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej?
Zgromadzenie Salezjańskie, w różnych obszarach swojej działalności, stara się zawsze iść z duchem czasu. Jest to postawa, która na przestrzeni lat doprowadziła nas do ciągłego poszukiwania dialogu między wiarą i nauką, Ewangelią i kulturą młodzieżową, systemem prewencyjnym i światem cyfrowym. Jako wychowawcy młodych ludzi z pewnością znaleźliśmy sposoby, aby odpowiedzieć na wielkie przejście komunikacji w kierunku technologii informacyjnych, Internetu i sieci społecznościowych.
Wraz z osobami świeckimi i wychowawcami chcemy zbliżyć się do tych rzeczywistości, słuchając nowych pokoleń, towarzysząc ludziom młodym w ich światach społecznych, poznając nowe języki i nowe metody, aby wychowywać ich w miłości, w poczuciu życia i odpowiedzialności, w budowaniu ich osobistego programu życia, wychodząc od wartości Ewangelii i Systemu Prewencyjnego.
Poprzez liczne dzieła salezjańskie, zwłaszcza w Afryce, Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, edukujemy młodych ludzi z różnych klas społecznych, zwłaszcza tych najbardziej potrzebujących, przygotowując ich na poziomie technicznym i ludzkim do korzystania z nowych technologii stosowanych w edukacji, sztuce, pracy, w ramach promocji społecznej i w czasie wolnym.
Jakie cechy musimy bezwzględnie “przekazać” cyfrowemu pokoleniu?
Technologie informacyjne zmieniły nasz sposób myślenia i działania. Wpłynęły na wszystkie ludzkie działania: sposób, w jaki się uczymy, pracujemy, podróżujemy, kupujemy, badamy, słuchamy muzyki... Technologia cyfrowa jest obecna niemal we wszystkim, co robimy. Ostatnio obserwujemy wpływ, jaki sztuczna inteligencja wywarła na przykład na medycynę, badania naukowe, kreatywność i ekonomię.
Wielkie osiągnięcia technologiczne z jednej strony przyczyniają się do rozwoju ludzkiego, społecznego i kulturowego, a z drugiej strony stanowią wyzwanie dla jednostki. Nasze bezpieczeństwo i prywatność są zagrożone, a refleksja nad etyką sztucznej inteligencji i pojawieniem się przepaści cyfrowej staje się coraz pilniejsza. Co więcej, technologia cyfrowa wprowadziła człowieka w nowy wymiar czasowy i przestrzenny, charakteryzujący się natychmiastowością i interaktywnością. Ta dynamika doprowadziła do pojawienia się różnych wyzwań, takich jak znaczenie dialogu w różnych kontekstach społecznych i kulturowych; dbałość o zdrowie psychospołeczne, a także etyka w przetwarzaniu i przekazywaniu wiadomości, z poszanowaniem jednostki i jej wartości.
Jaką “cyfrową godzinę policyjną” należałoby wprowadzić?
Powiedziałbym: odpowiedzialność osobista i społeczna! Głęboki i uważny duch krytyczny wobec technologii cyfrowej! “Sic et simpliciter”: równowaga! Cyfrowe obywatelstwo, które pozwala każdej osobie być odpowiedzialną na poziomie społeczności, organizacji, kościoła, grup społecznych i artystycznych, dbając o odpowiednie zarządzanie polityczne na poziomie mikro i makro w każdym kraju. Cyfrowość jest częścią wspólnego dobra. Obywatele w każdym społeczeństwie muszą mieć odpowiednią przestrzeń, udogodnienia i prawodawstwo, pozwalające im uczestniczyć w polityce publicznej, zakładającej np. współpracę w zakresie zajęć szkolnych, opieki zdrowotnej, sportu czy sztuki.
W jaki sposób “rozum, religia i dobroć” mogą znaleźć zastosowanie w prypadku cyfrowego pokolenia?
Przede wszystkim trzeba zaufać młodym ludziom! To oni są prawdziwymi cyfrowymi protagonistami.
Po drugie, nie możemy bać się technologii cyfrowej, ponieważ pozostaje ona wielką szansą, gdy chodzi o edukację i ewangelizację, ale zawsze wymaga refleksji i rozeznania. Wychodząc od Ewangelii, ważne jest, aby umieścić braterską komunię w centrum każdej formy komunikacji, zachowując salezjańską wizję wychowawczo-duszpasterską i etykę, która zapewnia szacunek dla osoby ludzkiej i całej wspólnoty.
Po trzecie, aby mieć zdrową relację z rzeczywistością cyfrową, musimy postawić młodych ludzi w centrum. Istotnie, salezjańskie podejście nie może być zredukowane do trywialnej i powierzchownej sugestii pobrania aplikacji społecznościowych na smartfona lub zostania bohaterem na Instagramie lub Twitchu. Zawsze musimy wychowywać do kreatywności i odpowiedzialności.
Po czwarte, bardzo ważne jest, aby przyjąć raczej podejście dynamicznego towarzyszenia, które przekłada się na “kroczenie obok” młodych ludzi, którzy większość swojego życia spędzają ze wzrokiem skupionym na ekranie telefonu komórkowego. Bardziej potrzebne, jak powiedziałby Ksiądz Bosko, jest dać im odczuć, że są kochani!
Wiemy, że świat cyfrowy będzie się rozwijał, stawał się coraz bardziej wyrafinowany i szybszy, zwłaszcza dzięki sztucznej inteligencji. Technologia idzie w parze z postępem ludzkości, odgrywa fundamentalną rolę w rozwoju nauki, wiedzy, dokonywaniu wielkich odkryć, wnosząc ogromny wkład w edukację, opiekę zdrowotną, demokrację, sprawiedliwość i pokój.
Jednak obowiązkiem każdego obywatela i chrześcijanina jest etyczna edukacja, pozwalająca stać się prawdziwymi protagonistami w korzystaniu z dostępnych technologii dla dobra i bezpieczeństwa swoich dzieci, rodziny, wspólnoty i całego społeczeństwa.
