W uroczystości wzięła udział Przełożona Generalna Zgromadzenia CMW, s. Chiara Cazzuola, wraz ze swoją Radą, a także s. Yvonne Reungoat, poprzednia przełożona generalna i przewodnicząca USMI; s. Gabriella Garofoli. przełożona inspektorii św. Jana Bosko (IRO) i członkinie Rady inspektorialnej; siostry dyrektorki wspólnot rzymskich, wiceprezes Światowej Konfederacji BWS CMW, p. Olivia Furlan, jak również inne córki Maryi Wspomożycielki i nowicjuszki ze wspólnot w Rzymie.
Byli również obecni: Przełożona Generalna Sióstr Kombonianek – s. Luigina Coccia z członkiniami Rady generalnej, niektóre siostry ze wspólnot rzymskich oraz niektórzy kapitulni biorący udział w trwającej obecnie Kapitule Generalnej Misjonarzy Kombonianów.
Przybyli także: ks. Maria Arokiam Kanaga, reprezentujący Przełożonego Generalnego Zgromadzenia Salezjańskiego, ks. Ángela Fernándeza Artime; rektor Papieskiego Uniwersytetu Salezjańskiego (UPS), ks. Andrea Bozzolo, jak również Przełożeni Generalni wielu innych zgromadzeń i instytutów, a także osobistości kościelne.
Kard. De Donatis rozpoczął swoją homilię od słów Psalmu responsoryjnego: “Błogosław, duszo moja Pana” (Ps 103) w geście wdzięczności, jaka gościła w sercach uczestników celebracji eucharystycznej. Następnie podkreślił więź głębokiego szacunku i przyjaźni, jaka łączyła księdza Jana Bosko i księdza Daniela Comboniego: “Ich charyzmaty przekazane wam są jak dwa języki ognia Ducha Świętego, który przenikał ich serca, rozpalając duszpasterski i misyjny zapał. Ten wzajemny szacunek i podziw był wielokrotnie okazywany... Teraz z nieba obaj święci mogą się tylko cieszyć, widząc swoje duchowe córki dzielące radość z dotychczasowej drogi i pragnące iść naprzód z takim samym zapałem, ponieważ łączy je ten sam szacunek i przyjaźń”.
Potem, nawiązując do liturgii słowa Bożego, odniósł się do niektórych aspektów, takich jak wdzięczność, odwaga świadectwo, dynamizm podążania, wyrażając wdzięczność zakonnicom: “Życzę wam, abyście nadal trwały w waszym zaangażowaniu, ubogacając Kościół rzymski waszymi siłami, waszymi darami, a także pozwalając się ubogacać życiem tego Kościoła lokalnego, którego biskupem jest Papież”.
Ta uroczystość była świadectwem komunii i synodalności, braterstwa i świętowania.
Na zakończenie obie Przełożone Generalne, po błogosławieństwie kardynała, skierowały do zgromadzonych swoje przesłania, których obszerne fragmenty przytaczamy poniżej:
“Św. Jan Bosko i św. Daniel Comboni spotykali się więcej niż jeden raz. Z korespondencji między nimi wynika, że łączyła ich piękna i zażyła przyjaźń. W 1864 r. Comboni gościł w Oratorium św. Franciszka Salezego i spotkał się z księdzem Bosko i jego młodzieżą. Wiemy, że w tym czasie Comboni rozpalił ducha misyjnego zarówno wśród salezjanów, jak i wśród młodzieży (por. MB VIII 825-826). Wnioskujemy to z jedynego odnalezionego listu Comboniego do księdza Bosko z dnia 3 lipca 1870 roku:
«Chcę zadać Ci pytanie, na które musi Ksiądz jak najszybciej odpowiedzieć. Czy bylibyście gotowi oddać do mojej dyspozycji dwóch lub trzech waszych młodych kapłanów oraz czterech lub pięciu waszych rzemieślników i katechetów, abym mógł ich zabrać do Kairu w Egipcie do mojej męskiej szkoły? Weszliby w skład personelu mojej szkoły i bylliby pod moją jurysdykcją. Ja ze swojej strony zadbałbym o wszystko, jeśli chodzi o podróż, wyżywienie, ubranie, naukę języka i wszystko inne. Mieliby też odpowiednią autonomię, tak aby z czasem – wspomagani przez innych z waszego Instytutu w Turynie – mój Instytut w Kairze mógł im pomóc w swoim czasie objąć kierownictwo specjalnej misji w Afryce, która zależałaby wyłącznie od Instytutu Księdza Bosko w Turynie».
Daniel Comboni pragnął, aby charyzmat księdza Bosko dotarł również do serca Afryki. Wiemy, że w tym czasie ksiądz Bosko nie mógł pozytywnie odpowiedzieć na prośbę Comboniego, także dlatego, że nie uzyskał jeszcze zatwierdzenia Konstytucji przez Stolicę Apostolską. Ale po 150 latach, uwzględniając liczne placówki istniejące dzisiaj w Afryce, które stanowią wyraz salezjańskiego charyzmatu w wersji kobiecej i męskiej, tak drogiego św. Danielowi Comboniemu, można być pewnym, że ksiądz Bosko, ze współzałożycielką św. Marią Dominiką Mazzarello, wspaniałomyślnie odpowiedzieli na to zaproszenie.
Od samego początku nasze Instytuty żyły komunią charyzmatów. Nasi Założyciele wyraźnie zaświadczyli, że w Kościele albo jesteśmy we wspólnocie, albo nie uczestniczymy w misji Kościoła. Dziś z wdzięcznością oddajemy hołd naszym Świętym Założycielom, wielkim prorokom o wielkich sercach otwartych na świat, na powszechną misję Kościoła. Ich charyzmat misyjny od 150 lat wibruje w sercach naszych wspólnot i nadal zaprasza wielu młodych ludzi, świeckich i świeckie kobiety do dzielenia się misją ad gentes i inter gentes.
O czym mówi nam dzisiaj spotkanie naszych świętych Założycieli?
Przede wszystkim ci zachęcają nas, byśmy nie bali się wspólnie pielęgnować wielkie misyjne marzenia.
Obchodząc ten wielki jubileusz, chcemy umocnić nasze piękne braterstwo i wspólnie wsłuchać się w wołanie ludzkości, młodych, ubogich, kobiet i ziemi.
Możemy, razem i we współpracy z innymi rodzinami zakonnymi i instytucjami, dokonać ewangelicznych wyborów, odważnych w perspektywie ekologii integralnej, aby wspólnie marzyć o nowych misjach i podjąć na nowo nasze posłannictwo, kontynuując realizowanie tego marzenia, w które wierzyli i które przekazali nam nasi święci Założyciele.
W wigilię uroczystości Zesłania Ducha Świętego wzywamy razem z Maryją, Dziewicą Wieczernika i Matką-Przewodniczką naszych Instytutów, daru Ducha Świętego, prosząc, aby nadal obdarzał Kościół charyzmatami potrzebnymi do świętości Ludu Bożego i do budowania Królestwa pokoju i powszechnego braterstwa”.
Alla Celebrazione hanno partecipato la Superiora generale dell’Istituto delle FMA, Madre Chiara Cazzuola, con il suo Consiglio, Madre Yvonne Reungoat, Madre generale emerita e Presidente USMI, l’Ispettrice dell’Ispettoria S. Giovanni Bosco (IRO), suor Gabriella Garofoli, il Consiglio ispettoriale e le Direttrici delle Comunità di Roma, la Vice-Presidente della Confederazione mondiale delle Exallieve delle FMA, Sig.ra Olivia Furlan, le Novizie dei Noviziati Internazionali “Suor Teresa Valsè Pantellini” di Roma e “Maria Ausiliatrice” di Castelgandolfo, diverse FMA dalla Casa Generalizia (RCG), dalle Comunità della Visitatoria “Maria Madre della Chiesa” (RMC) e dalle Comunità di Roma dell’Ispettoria IRO.
Hanno partecipato anche la Madre Generale delle Suore Comboniane, Suor Luigina Coccia e il suo Consiglio, alcune Suore delle Comunità di Roma e alcuni membri del Capitolo Generale – in corso – dei Missionari Comboniani.
Erano inoltre presenti il Superiore della Visitatoria Maria Sede della Sapienza dei Salesiani di Don Bosco, don Maria Arokiam Kanaga, in rappresentanza del Rettor Maggiore della Congregazione Salesiana, Don Ángel Fernández Artime, e il Rettore Magnifico dell’Università Pontificia Salesiana (UPS), don Andrea Bozzolo, il Direttore dell’Ufficio “Migrantes” per il Lazio e la Diocesi di Roma, Mons. Pierpaolo Felicolo, il Superiore Generale dei Padri della Congregazione dello Spirito Santo, don Alain Mayama e altri confratelli, il Superiore Generale dei Missionari Saveriani, don Fernando Garcia, la Superiora Generale delle Missionarie della Consolata, suor Simona Brambilla, la Superiora generale della Congregazione delle suore di sant’Anna, suor Francesca Sarcià, diversi SDB e sacerdoti.
La celebrazione è stata solenne e curata, con dieci ministranti salesiani del Gerini che hanno prestato il servizio liturgico, i canti animati dalle Suore Comboniane, e le FMA che si sono occupate della liturgia.
Il Card. De Donatis ha iniziato l’omelia riprendendo le parole del Salmo responsoriale – “Benedici il Signore anima mia” (Sal 103) – quale espressione dei sentimenti di gratitudine presenti nell’animo dei presenti alla Celebrazione Eucaristica. Ha poi messo in luce il legame di profonda stima e amicizia che legava Don Giovanni Bosco e Don Daniele Comboni: “I loro carismi a voi trasmessi sono come due lingue di fuoco dello Spirito Santo penetrate nel loro cuore, accendendo l’ansia pastorale e missionaria. La reciproca stima e ammirazione si manifestò in varie occasioni… Ora dal cielo i due Santi non possono che gioire nel vedere le loro figlie spirituali condividere la gioia per il cammino fin qui percorso e anche desiderose di andare avanti con lo stesso ardore perché unite dalla stessa stima e amicizia”.
Ha proseguito sottolineando alcuni aspetti della Parola di Dio dalla Liturgia – la gratitudine, il coraggio della testimonianza, il dinamismo della sequela – ed esprimendo alle religiose la riconoscenza: “Il mio augurio è che continuiate nel vostro impegno, arricchendo la Chiesa di Roma delle vostre energie, dei vostri doni, e anche lasciandovi arricchire dalla vita di questa Chiesa locale che ha come Vescovo il Papa”.
La celebrazione è stata una testimonianza di comunione e di sinodalità, di fraternità e di festa.
Al termine, le due Madri Generali, dopo la benedizione del Cardinale, hanno rivolto un saluto all’assemblea:
“San Giovanni Bosco e San Daniele Comboni si sono incontrati più di una volta. Dalla corrispondenza intercorsa tra loro possiamo cogliere che tra i due vi era una bella e intima amicizia. Nel novembre del 1864 il Comboni partì da Verona per andare in Francia e fece una prima sosta a Torino, dove fu ospitato nell’Oratorio di S. Francesco di Sales. Lì s’incontrò con Don Bosco e con i suoi giovani, e si intrattenne fino al 20 dicembre. Sappiamo che in quel periodo il Comboni infiammò dello spirito missionario sia i Salesiani che i giovani (cf MB VIII 825-826). Lo deduciamo dall’unica lettera rinvenuta del Comboni a Don Bosco del 3 luglio 1870:
«Vengo a farle una domanda, che richiede una risposta il più presto che può. Sarebbe ella disposta a mettere insieme due o tre giovani sacerdoti dei suoi, con quattro o cinque dei suoi probatissimi artigiani e catechisti, da mettere a mia disposizione perché io li possa condurre in Cairo d’Egitto nel mio Istituto maschile? Questi farebbero parte del mio Istituto sotto la mia giurisdizione, a cui penserei tutto io per viaggio, vitto, vestito, istruzione di lingue e tutto: ma al tempo stesso darei loro una conveniente autonomia, in modo che col tempo aiutati ed accresciuti da altri del suo Istituto di Torino, il mio Istituto di Cairo li condurrebbe al punto di potere a suo tempo dirigere una missione speciale nella Nigrizia Centrale, da affidarsi esclusivamente all’Istituto Don Bosco di Torino».
È chiaro che San Daniele Comboni desiderava che anche il carisma di Don Bosco arrivasse nel cuore dell’Africa Centrale. Dalla tradizione orale sappiamo che in quel momento Don Bosco non poté dare una risposta positiva alla richiesta del Comboni, anche perché non aveva ancora ottenuto dalla Santa Sede l’approvazione delle Costituzioni. Ma dopo 150 anni, se consideriamo le innumerevoli presenze, che esprimono il carisma salesiano al femminile e al maschile, che sono oggi nell’Africa, missione tanto cara a San Daniele Comboni, siamo certe che Don Bosco, con la Confondatrice Santa Maria Domenica Mazzarello, sta rispondendo generosamente a quell’invito.
Fin dagli inizi i nostri Istituti hanno vissuto la comunione dei Carismi. I nostri Fondatori ci hanno testimoniato che nella Chiesa o siamo in comunione, camminando in sinodalità, o non siamo nella missione della Chiesa. Oggi celebriamo con gratitudine i nostri Santi Fondatori, grandi profeti dal cuore grande e aperto al mondo, alla missione universale della Chiesa, lontani dalle piccole rivendicazioni protagoniste e autoreferenziali. Il loro carisma missionario vibra da 150 anni nel cuore delle nostre comunità e continua a contagiare tante e tanti giovani, laici e laiche nel condividere la missione ad gentes e inter gentes.
L’incontro dei nostri santi Fondatori cosa dice a noi oggi, Sorelle Missionarie Comboniane e Figlie di Maria Ausiliatrice?
Innanzitutto, ci invitano a non avere paura di coltivare insieme dei grandi sogni missionari, ispirandoci reciprocamene e sostenendoci nell’osare di inoltrarci verso terre lontane, spinte dall’Amore per Cristo e per i soggetti più deboli e fragili del nostro tempo.
Nella celebrazione di questo grande giubileo che ci ha offerto un’occasione in più per incontrarci, per celebrare insieme il rendimento di grazie al Signore per le meraviglie compiute in questi 150 anni nei nostri Istituti, vogliamo rafforzare la nostra bella fraternità, e porci, insieme, all’ascolto del grido dell’umanità, dei giovani, dei poveri, delle donne e della terra.
Possiamo, insieme e in rete con le altre Famiglie religiose e con altre Istituzioni, compiere scelte evangeliche, coraggiose nell’ottica dell’ecologia integrale, per sognare insieme nuove missioni, e ripartire, continuando a costruire quel sogno in cui i nostri santi Fondatori hanno creduto e ci hanno consegnato.
All’antivigilia della solennità di Pentecoste, invochiamo insieme, con Maria la Vergine del cenacolo e guida materna dei nostri Istituti, il dono dello Spirito Santo, perché continui a donare alla Chiesa i carismi necessari alla santità del popolo di Dio e alla costruzione del Regno della pace e della fratellanza universale”.
https://www.infoans.org/pl/dzialy/wiadomosci/item/15563-wlochy-corki-maryi-wspomozycielki-150-lat-w-komunii-i-synodalnosci#sigProId0ce8a0b059
