Po słowach powitania ze strony Przełożonej Generalnej, matki Yvonne Reungoat, której towarzyszyły: jej wikaria i liczne radne generalne, głos zabrał koordynator spotkania – ks. Giancarlo Rocca, historyk i redaktor “Dizionario degli Istituti religiosi” (Słownika instytutów zakonnych), który zobrazował całościowe zaangażowanie zakonników i zakonnic z Włoch w czasie I wojny światowej. Była to działalność rozległa i wielopłaszczyznowa, którą realizowało nie mniej niż 20 tysięcy osób konsekrowanych, a wiele z nich czyniło to z narażeniem życia.
Następnie swoje wystąpienie miał ks. Francesco Motto, członek Salezjańskiego Instytutu Historycznego (ISS) i obecny prezes Stowarzyszenia Miłośników Historii Salezjańskiej (ACSSA), w którym przedstawił podwójny udział salezjanów włoskich w omawianym okresie wojennym: na froncie i sektorze zdrowia, gdzie udzielały się tysiące zakonników, a także zaangażowanie tych, którzy pozostali “w domu”, a którzy ze zdwojoną siłą udzielali się na rzecz dzieci i młodzieży, dzieci osób wezwanych do wojska, sierot i uciekinierów. Na uwagę zasługuje tutaj fundamentalne i bardzo ważne dzieło wsparcia duchowego i materialnego ze strony ówczesnego przełożonego generalnego – ks. Paolo Albery, prefekta – ks. Filipa Rinaldiego, sekretarza – ks. Calogero Gusmano, inspektorów i dyrektorów.
Potem głos zabrała s. Grazia Loparco, wykładająca Historię Kościoła na Wydziale “Auxilium” w Rzymie, która omówiła opiekę społeczną i charytatywną, jaką w szerokim zakresie świadczyły CMW w latach tej wojny. Te po raz pierwszy musiały działać w tak krytycznej sytuacji, w jakiej znalazł się naród włoski, będąc zmuszone dostosować swój charyzmat wychowawczy, podejmując nieznane dotąd formy działania: pracując w szpitalach wojskowych, w żłobkach, czyniąc to w ścisłej współpracy ze świeckimi obu płci, czy też angażując się w zbieranie funduszy, odzieży, rzeczy przydatnych dla walczących na froncie...
W końcowej fazie dyskusji moderator podkreślił, że ten wspaniałomyślny i zróżnicowany udział zakonników w czasie I wojny światowej zapoczątkował pojednanie wielu państw europejskich z instytutami życia zakonnego po pół wieku wrogości.
Sekretarka generalna, s. Piera Cavaglià, zakończyła ten panel przypomnieniem, że ta strona historii zasługuje na to, by być poznana, także dlatego, że jest “nauczycielką życia” w przeżywaniu salezjańskiego charyzmatu dzisiaj.
