SG – SDB Inspektorie: Inspektoria Krakowska pw. św. Jacka

18 marzec 2025

(ANS – Rzym) – Na prośbę kard. Puzyny, za zgodą Przełożonego Generalnego ks. Michała Ruy, 15 sierpnia 1898 r. salezjanie objęli na stałe pierwszy dom na ziemiach polskich – Oświęcim.

Pierwsze polskie domy należały do Inspektorii Weneckiej św. Marka (insp. ks. Mojżesz Veronesi), a następnie do Inspektorii Zewnętrznej Wszystkich Świętych (insp. ks. Celestino Durando). 14 października 1905 r. powołano do istnienia Inspektorię Aniołów Stróżów z siedzibą w Oświęcimiu dla ziem leżących w granicach monarchii austro-węgierskiej, czyli placówek w: Oświęcimiu, Daszawie, Lubljanie, Wiedniu i Krakowie (kapelania). Inspektorem został ks. Emanuel Manassero, a po nim ks. Piotr Tirone. 

27 listopada 1919 r. dokonano podziału inspektorii. Przełożonym Inspektorii Aniołów Stróżów z siedzibą w Wiedniu został ks. August Hlond – inspektoria ta obejmowała wówczas placówki austriackie, niemieckie i węgierskie. Ks. Piotr Tirone został przełożonym nowej Inspektorii św. Stanisława Kostki z siedzibą w Oświęcimiu dla domów na ziemiach polskich i słoweńskich.

Dekretem z dnia 18 listopada 1922 r. Przełożony Generalny wydzielił 5 placówek z inspektorii św. Stanisława Kostki i stworzył z nich Jugosłowiańską Wizytatorię Cyryla i Metodego. Przełożonym inspektorii św. Stanisława pozostał ks. Piotr Tirone i to on przeniósł jej siedzibę w 1922 r. do Warszawy. Kolejnymi inspektorami byli: ks. Antoni Hlond (lata 1925–1930) i ks. Antoni Symior (lata 1930–1933). 

24 października 1933 roku w Krakowie zmarł ks. Antoni Symior. Jego obowiązki przejął najstarszy w urzędzie radca inspektorialny ks. Tomasz Kopa, który doszedł do wniosku – podobnie jak zmarły inspektor – że byłoby dobrze dla dalszego rozwoju Zgromadzenia, by rozległą inspektorię św. Stanisława Kostki podzielić. Przełożony Generalny, ks. Piotr Ricaldone, uznał projekt za słuszny i pod koniec października 1933 r. wezwał do Turynu przełożonego inspektorii węgierskiej ks. Stanisława Pływaczyka oraz pełniącego obowiązki inspektora ks. Tomasza Kopę i polecił im podzielić inspektorię św. Stanisława Kostki na dwie, możliwie równe części co do ilości domów oraz personelu, oznajmiając im, że zostaną mianowani inspektorami, nie informując jednak na jakim terenie. Obszar Polski podzielono linią biegnącą ze wschodu na zachód. Północna część z siedzibą w Warszawie zatrzymała swojego patrona, zmieniając nieznacznie nazwę na Północną Inspektorię św. Stanisława Kostki w Polsce. Natomiast południową część kraju nazwano Południową Inspektorią św. Jacka w Polsce, z siedzibą w Oświęcimiu, po czym, prawdopodobnie w styczniu 1934 r., siedzibę przeniesiono do Krakowa.

Stolica Apostolska dekretem z dnia 16 grudnia 1933 roku zatwierdziła podział Polskiej Inspektorii św. Stanisława Kostki oraz erekcję nowej inspektorii pw. św. Jacka Odrowąża, a ks. Tomasz Kopa został mianowany jej pierwszym inspektorem.

Po ponad 40 latach rozwoju dwóch polskich inspektorii Przełożony Generalny ks. Egidio Viganó zdecydował o nowym ich podziale i dekretem z dnia 16 grudnia 1979 roku podzielił inspektorię św. Jacka, erygując z części jej domów nową inspektorię pod wezwaniem św. Jana Bosko z siedzibą we Wrocławiu, a z inspektorii warszawskiej wydzielił inspektorię pilską pod patronatem św. Wojciecha. 

W 2012 r. (1 września), w wyniku likwidacji Okręgu Wschodniego (EST) Przełożony Generalny ks. Pascual Chavez Villanueva przyłączył do Inspektorii krakowskiej placówki prowadzone na Ukrainie przez salezjanów obrządku rzymskiego, tj. Bóbrkę, Korosteszów, Odessę i Przemyślany.

Tereny Inspektorii Krakowskiej są ziemią, która wydała obfite owoce świętości salezjańskiej. Dziedzictwo to tworzą: bł. ks. August Czartoryski, bł. ks. Bronisław Markiewicz, bł. ks. Józef Kowalski, bł. Edward Klinik, a także Sługi Boże Jan Tyranowski oraz salezjanie męczennicy II wojny światowej ks. Jan Świerc i Towarzysze: ks. Ignacy Antonowicz, ks. Ignacy Dobiasz, ks. Karol Golda, ks. Franciszek Harazim, ks. Ludwik Mroczek, ks. Franciszek Miśka, ks. Włodzimierz Szembek i ks. Kazimierz Wojciechowski. W sprawie męczeństwa tych ostatnich pozytywnie wypowiedziała się komisja historyków Stolicy Apostolskiej (marzec 2023) i konsultorów teologów (grudzień 2024). Obecnie trwa oczekiwanie na opinię komisji kardynałów.

Inspektoria Krakowska (PLS) jest jedną z czterech inspektorii polskich. Za koordynację współpracy między nimi odpowiada Konferencja Salezjańskich Inspektorii Polskich (KSIP), w skład której wchodzą: radca regionu Europa Środkowa i Północna oraz czterech inspektorów polskich. Do KSIP należą także nominalnie delegat delegatury białoruskiej, a także przełożony wizytatorii ukraińskiej (greckokatolickiej), ale od kilku lat nie biorą oni udziału w spotkaniach.

Inspektoria PLS należy do Regionu Europa Środkowa i Północna, dla którego radcą regionalnym jest aktualnie ks. Roman Jachimowicz.

Inspektoria PLS liczy obecnie 185 współbraci: 165 kapłanów, 6 koadiutorów wieczystych i 1 o ślubach czasowych w formacji początkowej, 10 przygotowujących się do kapłaństwa w formacji początkowej o ślubach czasowych oraz 3 o ślubach wieczystych. Obecnie inspektoria nie ma żadnego nowicjusza. Do stanu personalnego inspektorii nie są zaś wliczani współbracia należący do inspektorii, lecz czasowo pracujący poza nią. Nie są też wliczani klerycy innych inspektorii, studiujący w teologacie i w postnowicjacie w Krakowie.

Inspektoria PLS jest solidarna z innymi inspektoriami Europy i świata, wielu naszych współbraci wyraża gotowość do podjęcia pracy za granicą, czy to jako misjonarze ad gentes  (jest ich aktualnie 16), czy to czasowo w ramach umów międzyinspektorialnych (jest ich aktualnie 20). Klerycy zasadniczo odbywają za granicą jeden rok praktyki, co pozwala im poszerzyć salezjańskie horyzonty, a także poznać inne języki i kultury.

W inspektorii istnieją obecnie 24 prawnie erygowane domy zakonne (21 w Polsce, 3 na Ukrainie). Są także placówki, które nie mają statusu domu zakonnego, lecz są przypisane do innych domów. Takich placówek jest 8, co w sumie daje 32 miejsca, w których inspektoria jest obecna (27 w Polsce, 5 na Ukrainie). Na powyższe dzieła składają się: 22 parafie i ośrodki duszpasterskie (część z oratoriami) – w sumie około 50 000 wiernych, 4 sanktuaria, 7 szkół lub zespołów szkół z prawie 3 000 uczniów (z oratoriami), w tym: 5 szkół podstawowych, 6 liceów ogólnokształcących, 2 technika, 1 szkoła branżowa, 1 przedszkole, 4 oratoria lub centra młodzieżowe posiadające osobowość prawną, 1 placówka opieki dziennej, 3 domy rekolekcyjne, 2 domy formacyjne, 2 bursy i 1 internat, 13 stowarzyszeń lokalnych Salezjańskiej Organizacji Sportowej (ogólna liczba dzieci i młodzieży biorącej udział w zajęciach sportowych to około 800 osób, z akcji organizowanych pod szyldem “Salosu” korzysta rocznie około 2000 osób), stowarzyszenie Salezjański Wolontariat Misyjny (udziela wsparcia misjom w takich krajach jak: Ukraina, Bangladesz, Mongolia, Sri Lanka, Syria, Boliwia, Brazylia, Peru, Angola, Burundi, Etiopia, Gambia, Ghana, Indie, Kamerun, Kenia, Liberia, Malawi, Namibia, Nigeria, Sierra Leone, Sudan Płd., Tanzania, Togo, Uganda, Zambia; wsparciem indywidualnym obejmuje misjonarzy w Czadzie, Gambii, Ghanie, Kenii, Kamerunie, Sierra Leone, Sri Lance oraz Zambii; na misje wysyła też wolontariuszy świeckich).

Duszpasterstwo młodzieży w Inspektorii Krakowskiej realizuje się w następujący sposób: prowadzenie szkół, katecheza w szkołach salezjańskich i niesalezjańskich, działalność oratoryjna przy parafiach i szkołach, formacja animatorów na poziomie inspektorialnym (Szkoła Animatora Salezjańskiego), formacja młodzieży na poziomie inspektorialnym (oratoriady), formacja służby liturgicznej (kursy, pielgrzymki), działalność stowarzyszeń (SALOS, Salezjański Wolontariat Misyjny „Młodzi Światu”, Saltrom), prowadzenie burs studenckich (Kraków – WDM i Odessa) i internatu (Oświęcim), prowadzenie świetlic środowiskowych, katecheza sakramentalna przy parafiach, animacja grup modlitewnych, formacyjnych i animujących liturgię, organizacja pielgrzymek, ruchy ewangelizacyjne, praca dydaktyczna na uczelniach, duszpasterstwo studentów, organizacja czasu wolnego (aktywności wakacyjne i feryjne), kursy dla wychowawców i kierowników kolonii (prowadzone przez “Saltrom”), inspektorialny fundusz stypendialny – system stypendiów dla ubogiej młodzieży naszych placówek. Podczas ostatnich wakacji odbyło się w Inspektorii ok. 90 akcji, w których zaangażowało się ponad 500 wychowawców i animatorów, a ich odbiorcami było ok. 4000 dzieci i młodzieży.

Wśród głównych projektów realizowanych przez Inspektorię trzeba wymienić przede wszystkim dwa:

- Rozwój i budowa szkoły w Żytomierzu. Przejęta przez Inspektorię oficjalnie w 2021 roku szkoła w Żytomierzu (Ukraina) dobrze zadomowiła się w edukacyjnym krajobrazie miasta. Podjęto szereg znaczących remontów, zarówno w budynku szkoły, jak i jej otoczeniu (boiska). Od 2021 roku szkoło podwoiła liczebność uczniów i stoi przed koniecznością przeprowadzki do nowego budynku przeznaczonego dla 600 uczniów (który ma być wybudowany). W tym celu pozyskano od miasta teren pod budowę. Po stworzeniu szczegółowego projektu budowlanego (nad którym prace już trwają) będzie możliwe poszukiwanie środków finansowych na te inwestycję (szacowaną wstępnie na 6 mln euro) w Inspektorii i źródłach zewnętrznych (prokury misyjne, fundacje, darczyńcy).

 - Przekształcenie budynku odlewni w Oświęcimiu na halę sportową. Zgodnie ze wskazaniami Kapituły Inspektorialnej 2022 zadaniem Inspektorii jest budowa długo oczekiwanej hali sportowej w szkole w Oświęcimiu. Po licznych konsultacjach, szacunkach oraz wizji lokalnej terenu, najszybszym i najekonomiczniejszym wyjściem wydaje się dostosowanie na potrzeby hali sportowej struktury dawnej odlewni, która jest nieużywana od ponad 20 lat. Rozpoczęto już działania w tym kierunku. W bieżącym roku Inspektoria zabezpieczyła na ten cel w budżecie kwotę 1,5 mln złotych.

Strukturą spajającą wszystkie gałęzie Rodziny Salezjańskiej jest Inspektorialna Konsulta Rodziny Salezjańskiej, która spotyka się co roku. Ze względu na niezależność poszczególnych gałęzi RS pełni funkcję integrującą i służy wymianie doświadczeń. Z Córkami Maryi Wspomożycielki inspektoria nie prowadzi wspólnych dzieł, ale współpracuje z nimi aktualnie w czterech miejscach. Salezjanie Współpracownicy posiadają swoje własne struktury i zarząd. Każde z 11 centrów lokalnych posiada delegata kościelnego (zwykle salezjanina). Centra lokalne podejmują różne inicjatywy, zależne od potrzeb danej placówki. Na poziomie inspektorialnym salezjanie współpracownicy spotykają się na dniach skupienia, pielgrzymkach, rekolekcjach, wyjazdach integracyjnych.

Działają 3 formalne koła Byłych Wychowanków Salezjańskich. Zarząd stowarzyszenia stanowią jednak w większości ludzie młodzi, którzy od kilku lat podejmują działania w kierunku odmłodzenia grup i pozyskania nowych członków. Stowarzyszenie ADMA posiada cztery centra. Zrzeszają one osoby praktykujące i promujące pobożność maryjną, zwłaszcza kult Wspomożycielki. Instytut VDB realizuje charyzmat salezjański w warunkach życia świeckiego z zachowaniem sekretu. Prowadzi regularną formację swoich członkiń. Każdy z pięciu zespołów posiada własnego asystenta kościelnego. Jeden z naszych współbraci jest też asystentem na poziomie regionalnym. Relacje z Michalitami i Michalitkami nie są zbyt intensywne, ale układają się bardzo dobrze. Biorą oni chętny i aktywny udział w konsulcie Rodziny Salezjańskiej.

ARTYKUŁY POKREWNE

InfoANS

ANS - “Agencja iNfo Salezjańska” - jest periodykiem wielotygodniowym telematycznym, organem komunikacji Zgromadzenia Salezjańskiego, zapisanym w Rejestrze Trybunału Rzymskiego pod nr 153/2007.

Ta witryna używa plików cookies także osób trzecich w celu zwiększenia pozytywnego doświadczenia użytkownika (user experience) i w celach statystycznych. Przewijając stronę lub klikając na któryś z jej elementów, wyrażasz zgodę na korzystanie z plików cookies. Chcąc uzyskać więcej informacji w tym względzie lub odmówić zgody, kliknij polecenie „Więcej informacji”.