Poznawanie i przygotowywanie gleby, sianie ziarna z delikatnością i troską, pielęgnowanie upraw z miłością i nadzieją na zebranie dobrych plonów tak wielkiej pracy i poświęcenia... To nie przypadek, że pojęcie “plonu” stanowi tutaj metaforę, która jest stosowana w odniesieniu do procesu wychowawczego, który jest realizowany codziennie we wszystkich salezjańskich ośrodkach, szkołach i placówkach, gdzie salezjańscy wychowawcy starają się “zbierać plony” w postaci dobrych chrześcijan i sumiennych obywateli.
W przypadku wielu z tych ośrodków i szkół ta metafora staje się konkretną rzeczywistością dzięki realizacji projektów zakładających chociażby tworzenie “zrównoważonych ogrodów” przez dzieci i młodzież. W tych projektach uczniowie są protagonistami całego procesu edukacyjnego; zdają sobie sprawę z ich znaczenia dla ochrony i dbałości o środowisko, wzmacniają wartości solidarności i szacunku dla przyrody i bliźniego, doświadczają wspólnego wysiłku, ukierunkowanego na stworzenie czegoś, co ostatecznie przyniesie korzyści wszystkim.
W Pará de Minas, w Minas Gerais, ośrodek młodzieżowy “São Domingos Sávio” jest punktem odniesienia, gdy chodzi o produkcję żywności rolniczej dla okolicznych społeczności. Od 2010 roku produkcja ta odbywa się w ramach projektu “Zrównoważony Ogród”, w którym uczestniczy 220 dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 16 lat.
“W ramach tego projektu dzieci i młodzież sadzą, pielęgnują, zbierają i spożywają zdrową żywność, zarówno w domu, jak i w szkole. Ogród służy kilku rodzinom i do wewnętrznej konsumpcji uczniów, pracowników i salezjanów” – wyjaśnia kierownik ds. społecznych i edukacyjnych, Ana Paula A. Carvalho Santos.
W zależności od pory roku, uczniowie uczestniczą w robieniu grządek, przygotowywaniu gleby i siewie nasion, a także monitorowaniu, utrzymywaniu i pielęgnacji grządek, na których sadzone są warzywa, a potem zbieraniu i myciu produktów. “Następnie przechodzą do warsztatu kuchennego, gdzie wraz z kolegami przygotowują jedzenie. Cały proces jest przeplatany warsztatami i dyskusjami na temat środowiska z udziałem rodziców. Zajęcia i warsztaty odbywają się według grup wiekowych w celu usprawnienia całej edukacji” – kontynuuje Carvalho Santos.
W swojej encyklice “Laudato sì” papież Franciszek zachęca wszystkich do wzięcia odpowiedzialności za “Wspólny Dom”, jakim jest planeta Ziemia. To właśnie w kontekście tego fragmentu jego encykliki zrodziła się nazwa “Warsztaty Kustoszy” w “Recanto da Cruz Grande” w Itapevi, w stanie São Paulo.
W ramach tego projektu uczniowie lepiej rozumieją i wzmacniają swoją rolę w opiece nad Wspólnym Domem; śledzą proces uprawy, od siewu, pielęgnacji i zbiorów, doceniając zdrową i pożywną żywność; lepiej rozumieją związek między glebą, wodą i składnikami odżywczymi; uczą się technik uprawy, kompostowania; przyczyniają się do walki z głodem w rodzinie, skupiając się na własnej produkcji.
Jako edukatorka społeczna Rosiene mówi: “Bycie edukatorką ‘The Guardians’ jest dla mnie okazją do bycia lepszą chrześcijanką i obywatelką”.
Uczniowie pierwszej i trzeciej klasy salezjańskiej szkoły “Sao Paulo” w Ascurra, w stanie Santa Catarina, opracowali projekt pojemnika na kompost i zrównoważonego ogrodu warzywnego, w którym wykorzystali aspekty językowe, matematyczne i przyrodnicze.
Dzieci pomagały zagospodarować ogród, wyprodukować kompost, zebrać plony i sprzedawać je społeczności szkolnej. Kompostowanie zmniejsza ilość odpadów i pozwala uczniom obserwować zachowanie się składników odżywczych wykorzystywanych w ogrodzie, przekształcając odpady organiczne w nową glebę. Prowadzenie ogrodu pomogło im zdobyć odpowiednią wiedzę dotyczącą żywności, żywienia i znaczenia zdrowych nawyków żywieniowych z pożytkiem dla zdrowia. Projekt ten miał również podnieść wiedzę dzieci i uświadomić im kluczowe kwestie związane ze środowiskiem i odpowiedzialnością obywatelską, wzmacniając postawy sprzyjające ochronie środowiska naturalnego i zrównoważonemu rozwojowi “Wspólnego Domu”.
“Zrównoważony Ogród w “Parque Dom Bosco” charakteryzuje się tym, że łączy się z ciągłym procesem: ogród ten będzie funkcjonował przez cały rok, pozwalając kolejnym klasom kontynuować ten projekt. Celem tej inicjatywy jest uświadomienie i uwrażliwienie dzieci i młodzieży na fakt, że życie zależy od środowiska naturalnego, a troska o środowisko leży w gestii każdego mieszkańca naszej planety” – tłumaczy Liliane Silva Pádua, koordynatorka projektu “Pokolenie 2030” w “Parque Dom Bosco”, salezjańskim ośrodku społecznym zlokalizowanym w Itajaí, również w stanie Santa Catarina.
Pomysł utworzenia “zrównoważonego ogrodu warzywnego” narodził się, gdy zauważono, że liczba osób uczęszczających do ośrodka rośnie i że potrzeba coraz więcej żywności, aby nakarmić uczniów, a do tego doszedł wymóg odpowiedniego uświadomienia dzieci i młodzieży w kwestii zdrowego odżywiania i dbania o środowisko.
Na koniec warto wspomnieć o projekcie “Ogrody miejskie”, realizowanym przez ośrodek młodzieżowy im. Jezusa Młodzieńca w gminie Três Lagoas, w Południowym Mato Grosso, we współpracy z firmą “Suzano” i fundacją “Cargil”.
Jego realizacja rozpoczęła się w 2022 roku. Przekształcono pustą działkę w agroekologiczny ogród warzywny w środowisku miejskim, mając na celu promowanie ekolicznego rolnictwa, poprawę jakości żywności i pomoc rodzinom zaangażowanym w ten projekt, które mogły w ten sposób czerpać pewne dochody na swoje utrzymanie.
W 2023 r. projekt “Miejskie ogrody” będzie kontynuowany, a 40 rodzin rozpocznie proces komercjalizacji swoich produktów w celu zwiększenia dochodów rodziny. Punkt sprzedaży jest obecnie otwierany na głównym targowisku gminy Três Lagoas. Uczestnicy tego projektu będą mogli również skorzystać z ofert i kursów z zakresu przedsiębiorczości, zrównoważonego rolnictwa, edukacji ekologicznej i generowania dochodów rodzinnych.
Sukces tej dobrej praktyki, pionierskiej w tym sektorze, skłonił salezjańską inspektorię do rozszerzenia tego projektu na Campo Grande, gdzie ośrodkiem społecznym, w którym mógłby powstać taki agroekologiczny ogród jest ośrodek “Dom Bosco”, położony w dzielnicy Taquaral Bosque.
