W wieku 12 lat wstąpił do salezjańskiego koledżu “San Basilio” w Randazzo (Katania), który był pierwszym dziełem Księdza Bosko na Sycylii, gotów odpowiedzieć na powołanie do życia zakonnego i apostolskiego wśród salezjanów. To powołanie silnie kontestowali ojciec i dziadek, co wystawiło go na długie i bolesne próby, ale uwieńczone wielkim sukcesem.
Salezjanin: kapłan – nauczyciel – apostoł
W dniu 5 maja 1908 r. kleryk Giuseppe Cognata złożył śluby wieczyste w San Gregorio (Katania) w obecności ówczesnego przełożonego generalnego ks. Michała Rua, rok później, 29 sierpnia 1909 roku, w Acireale przyjął święcenia kapłańskie.
Po studiach z literatury i filozofii został skierowany do pracy wśród młodzieży nie tylko jako nauczyciel i asystent, ale także jako gorliwy kapłan, który spełniał swoją posługę na Sycylii, w Wenecji-Este, Marche i Maceracie.
Dyrektor
W czasie I wojnie światowej ks. Cognatę widzimy jako żołnierza w Palermo, Trapani i Padwie. I właśnie w Trapani położył fundamenty pod salezjańskie dzieło, którym kierował kilka lat później. Był dyrektorem dzieła, ale jeszcze bardziej – kierownikiem dusz. Z Trapani został skierowany do Randazzo (Katania) do kierowania tamtejszym koledżem, a następnie do innego – w Gualdo Tadino, w Umbrii, a w końcu do Rzymu, jako dyrektor “Sacro Cuore”.
Biskup i Założyciel
Pius XI na konsystorzu w dniu 16 marca 1933 r. mianował ks. Giuseppe Cognatę biskupem miasta Bova, przydzielając mu diecezję w Kalabrii szczególnie ubogą i potrzebującą. Święcenia biskupie przyjął 23 kwietnia w Bazylice Najśw. Serca PJ w Rzymie z rąk kard. Augusta Hlonda, salezjanina, arcybiskupa metropolity Gniezna i Poznania, dzisiaj czcigodnego sługi Bożego; wpółkonsekratorami byli: salezjański biskup Sutri i Nepi – bp Luigi Maria Olivares, również dzisiaj czcigodny sługa Boży, i bp Romolo Genuardi, pomocniczy biskup Palermo.
Przemierzając strome i wąskie ścieżki bp Cognata – który jako dewizę biskupią wybrał sobie zwrot Pawłowy «Caritas Christi urget nos» – odwiedzał i spotykał się nie tylko z wszystkimi wiernymi swojej diecezji, ale także – z ubogimi rodzinami rozsianymi po najbardziej oddalonych i niedostępnych obszarach.
Zapoczątkował istnienie pobożnego stowarzyszenia wspaniałomyślnych dziewcząt, które były gotowe do podjęcia odważnej pracy w najmniejszych skupiskach ludzkich, znajdujących się na odludziu, opuszczonych. W ten sposób w dniu 8 grudnia 1933 r. zrodziło się Zgromadzenie Sióstr Oblatek Najświętszego Serca Pana Jezusa.
W milczeniu i w samotności
W 1939 r. rozpętała się piekielna burza przeciwko Założycielowi i jego Instytutowi. 20 grudnia 1939 r. Kongregacja Świętego Oficjum, na bazie fałszywych oskarżeń, niesprawiedliwie pozbawiła godności biskupiej bpa Cognatę. Wtedy udał się w odległe miejsce, żyjąc przez wiele lat w milczeniu i samotności, oddzielony od swoich duchowych córek. Przebywał w domach salezjańskich w Trydencie i Rovereto aż do 1952 r., a następnie w domu salezjańskim w Castello di Godego (Treviso) do 1972 r., gorliwie posługując jako ceniony spowiednik i kierownik duchowy.
Per Crucem ad lucem
Krzyż to nadzieja, pewność zmartwychwstania i życia. W Wielkanoc 1962 r. biskup Giuseppe Cognata został przywrócony przez papieża Jana XXIII do grona biskupów. Tak więc mógł uczestniczyć, co stało się z woli papieża Pawła VI, w drugiej, trzeciej i czwartej sesji Soboru Watykańskiego II. W dniu 6 sierpnia 1963 r. został mianowany biskupem tytularnym Farsalo. 29 stycznia 1972 r. dotarła do niego radosna wiadomość, że jego Instytut, na mocy «dekretu pochwalnego» Stolicy Apostolskiej, został zatwierdzony. Zmarł 22 lipca 1972 r. właśnie w Pellaro (Reggio Calabria), początkowej siedzibie misyjnej działalności salezjanek oblatek.
Jego ciało spoczywa w domu generalnym sióstr oblatek w Tivoli.
