Punktem wyjścia może być maj 1994 r., kiedy w Cumbayá (Ekwador) odbyło się Latynoamerykańskie Spotkanie poświęcone badaniu salezjańskiego procesu wychowawczego i powstających kultur. Spotkanie zostało zwołane i poprowadzone przez ówczesnych radców ds. duszpasterstwa młodzieży CMW i SDB, odpowiednio s. Georginę McPake i ks. Lucasa Van Looya. W spotkaniu wzięło udział 117 delegatów z różnych amerykańskich inspektorii obu Zgromadzeń.
Co pozostało po tym spotkaniu? Jakie inicjatywy wyłoniły się z tego doświadczenia?
Siostra Ivone Yared, z 54-letnim doświadczeniem w dziedzinie edukacji, w tym czasie zaangażowana w prace Krajowego Zespołu Duszpasterstwa Edukacyjnego CMW Brazylii (EQUIPEDE), wspomina: “Kontekst kościelny, jaki istniał w tym czasie, po IV Konferencji Latynoamerykańskiej (Santo Domingo, 1992), w obliczu kryzysu nowoczesności i ponowoczesności, wzywał do Nowej Ewangelizacji, protagonizmu świeckich, ciągłej edukacji w wierze, odnowionej opcji na rzecz ubogich, w służbie życiu i rodzinie; inkulturowanej ewangelizacji, przenikającej środowiska naznaczone kulturą miejską, pośród innych pojawiających się kwestii. W Cumbayá, w sytuacji nawoływań ze strony wszystkich szkół Ameryki Łacińskiej, naszych bolączek, naszych możliwości, postawiliśmy na System Prewencyjny jako nasz system wychowawczy, stawiając na salezjańskie duszpasterstwo i duchowość już w kontekście pewnej próby związanej z utworzeniem wspólnej siecie refleksji i działania”.
Od tego momentu pojawiły się konkretne opcje związane z prowadzeniem szkół, które koncentrowały się głównie na trzech wymiarach:
– rzeczywistość młodzieżowa i związane z nią wytyczne dotyczące działań: protagonizm młodzieżowy, technologia i nowe języki, ścieżki edukacyjne formacyjne;
– charyzmat salezjański i proces wychowawczy: odważna restrukturyzacja dzieł i posług wychowawczych w świetle ich znaczenia; znajomość fenomenologii młodzieży i badanie rodzących się kultur;
– Szkoła salezjańska i zarządzanie: z naciskiem na jakość edukacyjną, profesjonalizm; stały proces podnoszenia kwalifikacji w zakresie zarządzania szkołą dla świeckich liderów; zintegrowana wspólnota edukacyjna - krytyczna interakcja związana z istniejącymi procesami w różnych kontekstach kulturowych.
Jako EQUIPEDE wyruszyliśmy w tę drogę jako zespół, w wyniku czego w szkołach inspektorii podjęto różne projekty i procesy edukacyjne, które stopniowo stawały się częścią wspólnego procesu”.
Ks. Héctor Ugarte, salezjanin z Meksyku, z długą karierą wychowawczą w swojej inspektorii, określił to spotkanie jako “bardzo interesujące doświadczenie, ponieważ po raz pierwszy spotkaliśmy się i poznaliśmy się nawzajem. Doprowadziło to do naszej współpracy w Meksyku, które trwa do dziś; utworzyliśmy coś w rodzaju drużyny narodowej. W Cumbayá powstał zespół, który nazywamy ENES (Equipo Nacional Escuelas Salesianas - Krajowy Zespół Szkół Salezjańskich) i od tego momentu zaczęliśmy współpracować, salezjanie i córki Maryi Wspomożycielki”.
Dla s. Olgi Winkelried, z inspektorii CMW “Santa Rosa da Lima” w Peru, spotkanie w Cumbayá była ważnym momentem, ponieważ “wszystkie szkoły na kontynencie zostały zmotywowane do wzmocnienia edukacji salezjańskiej, wychodząc od własnego kontekstu kulturowego, który w każdym kraju jest bardzo bogaty i różnorodny”. Kontekst edukacyjny w jej kraju przechodził zmiany wprowadzane przez Ministerstwo Edukacji, które wymagały intensywnego szkolenia nauczycieli w celu poprawy jakości nauczania. Udział w tym doświadczeniu umożliwił zaplanowanie znaczących ścieżek, takich jak “przemyślenie naszego sposobu kształcenia młodych ludzi w szkole, aby odpowiedzieć na potrzeby i obawy związane z kontekstem kulturowym; promowanie większej współpracy - rzeczywistej i skutecznej - między SDB, CMW i świeckimi, aby mieć większy wpływ na ewangelizację i promocję ludzką, a także wypracowanie nowego podejścia dotyczącego edukacji młodych ludzi w szkole, aby odpowiedzieć na potrzeby i wzywania związane z kontekstem kulturowym”.
Siostra Patricia Perisset z Argentyny postrzega spotkanie w Cumbayá 1994 w ramach głębokiej transformacji edukacyjnej, która miała miejsce w jej kraju, promowanej przez federalną ustawę o edukacji (1993), która zmieniła strukturę systemu edukacji. Nowe prawo wprowadziło 9-letnią szkołę podstawową i 3-letnią o poziomie wielomodolanym. “Nastąpił również pełny proces restrukturyzacji i szkolenia nauczycieli oraz wielkie poruszenie, które sprawiło, że edukacja szkolna znalazła się w centrum debaty wśród nauczycieli i dyrektorów, ale także w rodzinach i ogólnie w społeczeństwie argentyńskim”. Ze spotkania w Cumbayá i wspólnej refleksji “zrodził się SAS, czyli Sekretariat Szkół Salezjańskich w Argentynie, który tworzą przedstawiciele zakonni lub świeccy szkół z inspektorii SDB i CMW. Stanowi on przestrzeń refleksji nad ważnymi kwestiami, które składają się na życie i dynamikę ośrodków edukacyjnych, a także jest to miejsce powstawania różnych pomocy i materiałów.
Spotkanie w Cumbayá w 1994 r. było początkiem i wskazaniem dalszego kierunku pracy edukacyjnej Rodziny Salezjańskiej na kontynencie. Co to spotkanie oznaczało dla Księdza na poziomie osobistym i zawodowym?
“Dla mnie oznaczało to wzmocnienie mojego salezjańskiego powołania w służbie edukacji, uświadomienie mi, że moja praca nie jest odosobniona, ale że jest wielu innych salezjanów pracujących na tym samym polu, być może z tymi samymi lub podobnymi problemami” - mówi ks. Ugarte.
Zaś s. Perisset stwierdza z wielką wdzięcznością: “Na poziomie osobistym to spotkanie było bardzo ważne, ponieważ oznaczało dla mnie początek głębszej i bardziej zaangażowanej pracy w służbie szkół na terenie inspektorii. W ramach naszego wspaniałego powołania salezjańskiego, które łączy się z oddaniem wszystkich naszych sił Bogu w służbie młodzieży, ‘Cumbayá 1994’ oznaczała również potwierdzenie tego wezwania do realizacji naszego powołania w służbie edukacji formalnej i towarzyszenia dyrektorom szkół i nauczycielom, tak aby nasze domy były przestrzeniami stymulującymi emocjonalnie, wymagającymi intelektualnie i miejscami spotkania z Jezusem, Bogiem Życia”.
Dla s. Yared “Cumbayá I” jest potwierdzeniem tego, że edukacja oznacza ewangelizację: “Zawsze marzyłam i szukałam wysokiej jakości edukacji jako przestrzeni ewangelizacji. Zawsze uważałam, że szkoły i środowiska edukacyjne ewangelizują, i zawsze stawiałam na pierwszym miejscu ‘duszpasterstwo’, to znaczy uważałam, że ewangelizacja i edukacja są nierozłączne. A jeśli chcemy młodych świętych, musimy formować świętych wychowawców, którzy doświadczają Boga poprzez wiedzę, którą przekazują. To spotkanie potwierdziło moje przekonanie opierające się na wspólnym marzeniu amerykańskich wychowawców i nadało nowe znaczenie naszej praktyce wychowawczej. Jako koordynator szkół w mojej inspektorii (BCG), miałam okazję poznać pracę wychowawczą szkół i ocenić ją jako proces ewangelizacji w kategoriach mentalności projektowej, demokratycznego uczestnictwa, doceniania solidarności, odpowiedzialności społecznej, szacunku dla osoby, pomocniczości i współodpowiedzialności.
“Dla mnie osobiście była to wspaniała okazja do umocnienia mojego powołania wychowawczyni salezjańskiej, ponieważ oznaczało to pogłębienie mojego zrozumienia systemu wychowawczego Księdza Bosko, przeżywanego z twórczą wiernością, w kobiecy sposób, tak jak czyniła to Matka Mazzarello i pierwsze siostry. Byłam bardzo entuzjastycznie nastawiona do tej pracy, ponieważ chociaż nie mogłam poświęcić temu wielkiemu zadaniu tyle czasu, ile bym chciała, udało mi się zaangażować w to wyzwanie wiele osób świeckich, co znacznie wzbogaciło komisję szkolną naszej inspektorii. Było też wsparcie ze strony wszystkich środowisk edukacyjnych” - mówi na koniec s. Winkelried.
Po tym 30-letnim doświadczeniu i biorąc pod uwagę obecny kontekst edukacyjny, jak Ksiądz myśli, jaka jest przyszłość Salezjańskiej Szkoły w Ameryce?
Ks. Ugarte podkreśla znaczenie integracji w procesach edukacyjnych w oparciu o pedagogikę salezjańską. “Myślę, że może to bardzo pomóc w stawianiu czoła wielkim wyzwaniom związanym z dzisiejszą edukacją; myślę, że wychowanie dziecka jest dziś bardziej złożone, ale mamy odpowiednie narzędzia. Nie dokonujemy selekcji, ale dbamy o różne potrzeby dzieci, starając się je zaspokoić”.
S. Perisset wyraża przekonanie, że ESA będzie w stanie nadal kierować i przyczyniać się do rozwoju wspólnot edukacyjnych, Kościoła i społeczeństwa, w takim stopniu, w jakim będzie wierna charyzmatowi, którym Bóg nadal obdarza swoje dzieci, wiedząc, jak odpowiedzieć na największe potrzeby młodych ludzi. “Uważam, że tak jak nowe wyzwania i sytuacje pojawiają się każdego dnia w naszych społeczeństwach i szkołach, i tak jak Duch Święty zawsze czyni wszystko nowe i nadal zachęca i inspiruje swoje dzieci, wychowawcy salezjańscy zawsze będą wezwani do dzielenia się tymi darami i tą refleksją, aby nadal zachęcać i wzbogacać pracę wychowawczą szkół w każdym zakątku kontynentu. Przyszłość jest obiecująca i pełna nadziei”.
Dla s. Winkelried ESA, jako sieć kontynentalna, musi nadal stanowić przestrzeń salezjańskiej refleksji wychowawczej, konsolidując obecność wychowawczą w Ameryce dla dobra wszystkich, zwłaszcza najbardziej potrzebujących pomocy. Ważne jest, podkreśla, abyśmy “poruszali się według tych samych kryteriów, odrzucając wszystko, co przeszkadza w budowaniu ideału zaproponowanego na tych spotkaniach. Uważam, że jest to ekscytujące wyzwanie i że będzie można mu sprostać, o ile otrzymają wsparcie ci, którzy animują te procesy, a także zaangażują się wszystkie podmioty, począwszy od mężczyzn i kobiet konsekrowanych, abyśmy mogli przyczynić się do transformacji naszych społeczeństw, które tak bardzo potrzebują dobrych chrześcijan i uczciwych obywateli, którzy przyczyniają się do integralnego dobra wszystkich”.
S. Yared, na koniec, odpowiada parafrazując słowa proroka Izajasza: “Rozbijcie namiot, idźcie z duchem czasu, otwarci na rzeczywistość, nie tracąc nic z charyzmatu salezjańskiego. Trzeba iść z duchem czasu, wychowując przez ewangelizację i ewangelizując przez wychowanie, w różnych kontekstach, w których jesteśmy obecni i do których zostaniemy wezwani. Już dzisiaj można dostrzec, jak ESA, stopniowo nabierając kształtu jako ośrodek animacji, przyczyniła się do wzmocnienia jedności i współpracy między krajami i regionami, także w podejmowaniu różnych inicjatyw; ożywiła procesy, które pozwalają nam zapewnić odpowiednią edukację teraz i stawiać czoła wyzwaniom z różnych perspektyw, czyniąc to w ramach krótko- i średnioterminowych programach pracy, zawsze wspólnie i w wymiarze całego kontynentu”.
Najbliższe spotkanie, które rozpocznie się 1 maja w mieście Guadalajara (Meksyk), będzie dla wszystkich nową okazją do wzmocnienia zaangażowania edukacyjnego i duszpasterskiego w misji wychowawczej, poszukiwania sposobów na zapewnienie dzieciom i młodzieży odpowiedniej edukacji, której potrzebują, oraz pomocy w pełniejszym życiu, w stawaniu się dobrymi chrześcijanami i uczciwymi obywatelami XXI wieku.
Więcej informacji można znaleźć na stronie.
