Eksplozja sieci społecznościowych i gier wprowadziła ludzi w nowy wymiar komunikacji, który możemy określić jako wirtualne zanurzenie w sieci. Nasze relacje wchodzą teraz w interakcje z naszymi zmysłami (słuchanie, dotykanie, widzenie): istotnie, prawdą jest, że zarówno nasze ciała, jak i nasze zdolności emocjonalne i poznawcze pozwalają nam wejść w cyfrowy wszechświat. Możemy na przykład błyskawicznie dzielić się wiadomościami i zdjęciami. Poprzez sieci społecznościowe sprawiamy, że wydarzenie w miejscu X staje się wydarzeniem dla osoby w miejscu Y. To, co fotografujemy i czym się dzielimy, staje się doświadczeniem dla innych. Żyjemy w epoce tzw. “immersji” (“zanurzania” lub “pochłaniania”).
Chciałbym jeszcze dodać, że "immersja" jest terminem technicznym używanym w odniesieniu do rzeczywistości wirtualnej (Biocca F. 1993) i nie może ograniczać się tylko do naszego kontaktu z tym, co cyfrowe. Ważne jest więc, aby poszerzyć to spojrzenie na pojęcie "immersji". Kiedy na przykład gotujemy jedzenie w kuchni, jesteśmy w pewien sposób "zanurzeni" w tym środowisku, nasze zmysły biorą nas w objęcia i odnoszą się do doświadczeń związanych z gotowaniem: zapachu jedzenia, smaku jedzenia. Kiedy słuchamy muzyki w jakimś pomieszczeniu, zanurzamy się w niej w pewien sposób. I tak wszystkie nasze zmysły pozwalają nam zanurzyć się we wszystkich realiach życia. Pójście do centrum handlowego lub uczestniczenie w uroczystości religijnej to doświadczenie immersyjne.
Komunikacja cyfrowa i “networking” w świecie cyberprzestrzeni jest zasadniczo doświadczeniem immersyjnym. Pozwala nam na komunikację poza miejscem geograficznym, w którym się znajdujemy, a co za tym idzie, jeśli myślimy o komunikacji za pośrednictwem radia, telewizji czy Internetu, to one również pozwalają nam na komunikację za pośrednictwem tego nowego kanału.
Kiedy oglądamy film, obrazy przenoszą nas w rzeczywistość historyczną, w jej wirtualny kontekst, oddziałując na nas na poziomie emocjonalnym, bo wzruszamy się, mamy łzy w oczach i angażujemy w fabułę. Jak to możliwe, skoro to, co oglądam przed sobą, nie przedstawia nic poza obrazami i dźwiękami? Na czym polega to zjawisko psychologiczne, które zachodzi, gdy obrazy i dźwięki angażują ludzi w głęboki sposób, prowadząc ich do ponownego przeżycia, odtworzenia, reinterpretacji scenariusza filmowego, stając się dla nich realnym doświadczeniem?
A w jaki sposób można zastosować tę koncepcję komunikacji immersyjnej w odniesieniu do Księdza Bosko i środowiska wychowawczego, jakim było Valdocco?
Chciałbym teraz odnieść tę koncepcję komunikacji immersyjnej do niektórych snów ks. Jana Bosko. Chcę tutaj dokonać analizy jedynie na poziomie psychodynamiki komunikacji, wchodząc konkretnie w dynamikę snu.
W słynnym śnie dziewięcioletniego Janka Bosko już od pierwszej linijki narracji zanurzamy się w inną rzeczywistość: “Wydawało mi się, że jestem w pobliżu swojego domu, wśród gromady chłopców, którzy bawili się na ogromnym podwórzu. Jedni się śmiali, inni bawili, wielu przeklinało. Na dźwięk przekleństw rzuciłem na nich, próbując za pomocą pięści i krzyku sprawić, aby zamilkli”.
Poprzez ten sen, bogaty w obrazy, doznania, dźwięki i kolory, ksiądz Bosko zaprasza nas do zanurzenia się w rzeczywistość snu, aby przeżyć to, co on przeżył.
To doświadczenie, które wykracza poza racjonalną i techniczną wizję, angażuje nas, sprawiając, że uczestniczymy razem z księdzem Bosko w tym onirycznym wymiarze.
Innym praktycznym przykładem komunikacji immersyjnej może być atmosfera panująca w oratorium na Valdocco.
Wyobraźmy sobie na przykład, jak oratorium mogło funkcjonować w słoneczny dzień. Jest tam około ośmiuset młodych ludzi. Przestrzeń jest niewielka, ale pozwala młodym ludziom swobodnie poruszać się i uczestniczyć w różnych aktywnościach, więc ci są całkowicie zanurzeni w swoim środowisku. Tam młodzi ludzie uczestniczą we Mszy św., przeżywają intensywne chwile ze śpiewami i modlitwami, są zanurzeni w zapachu kadzidła, ich oczy są wypełnione obrazami związanymi z liturgią (np. szaty liturgiczne). Liturgia i śpiew pozwalają tym młodym ludziom zanurzyć się w panującej tam atmosferze i uczestniczyć w celebracji całą swoją istotą, duszą, sercem, uczuciami, angażując wszystkie zmysły.
Po drugiej stronie kościoła znajduje się plac zabaw, na którym młodzi ludzie biegają, skaczą, bawią się, z wielkim entuzjazmem i zaangażowaniem. Jest to wciągające doświadczenie, któremu towarzyszą śmiech, silne emocje.
Kiedy grupa młodych ludzi śpiewa w chórze, a inna grupa prezentuje w oratorium jakieś przedstawienie teatralne, całe środowisko staje się immersyjne; mamy tu do czynienia z prawdziwym multimedialnym wydarzeniem, w które młodzi ludzie zanurzają się, uczestniczą, zgodnie angażując się w sposób calkowicie wewnętrzny w aktywność oratorium.
Doświadczenie immersyjne jest więc antropologicznym wyrazem naszego sposobu komunikacji. Dlatego świat cyfrowy zasadniczo bazuje na doświadczeniu immersyjnym.
W ten sposób ksiądz Bosko tworzy środowisko wychowawcze, które pozwala jego wychowankom żyć afektywnie i poznawczo poprzez doświadczenia liturgiczne i rekreacyjne. Jego celem było zawsze wychowanie do życia, wychowanie do Boga, oddawanie czci i rozsławianie imienia Maryi, Wspomożycielki, która wszystko uczyniła.
