W uroczystości wzięło udział około 100 gości, w tym nuncjusz apostolski na Węgrzech, abp Michael Wallace Banach; Shlomo Köves, naczelny rabin Związku Węgierskich Gmin Żydowskich (EMIH); ambasadorowie Szwajcarii, Szwecji i Polski na Węgrzech; członkowie Rodziny Salezjańskiej z Węgier, w tym były wychowanek, a obecnie poseł, a także inni członkowie Parlamentu Narodowego.
Postać ks. Kissa, salezjańskiego dyrektora z Óbudy w latach 1940-1946, przybliżyli: były przełożony inspektorii i były dyrektor w Óbudzie ks. Béla Ábahám; historyk i muzealnik dr Judit B. Varga, a także obecny przełożony inspektorii, ks. János Andrásfalvy.
Zabierając głos, wicepremier Zsolt Semjén podkreślił, że Holokaust ukazał nie tylko okrutną rzeczywistość niepohamowanego zła, ale także siłę ludzkiej wielkości. “Musimy pamiętać o tych wszystkich, którzy jako chrześcijanie ryzykowali swoje życie, aby ratować innych ludzi”. Dodał następnie, że pamięć o Holokauście nie jest jedynie przypomnieniem najbardziej bezsensownego i strasznego czynu w historii XX wieku i ludzkości, ale punktem odniesienia, który do dziś określa tożsamość narodów europejskich. Wezwał przy tym wspólnoty chrześcijańskie i żydowskie do wzmocnienia swoich relacji, ponieważ “musimy zapewnić, że tragedia taka jak Holokaust nigdy się już nie powtórzy”.
Ze swej strony przełożony inspektorii UNG podkreślił, że życie ks. Kissa jest szczególnie znaczącym przykładem dla węgierskich salezjanów. Ten, jako dyrektor w Óbudzie od października 1944 r. w czasie faszystowskich rządów, udzielił schronienia licznym osobom pochodzenia żydowskiego, ratując im życie. Gdy ci nieletni udawali się do punktu zbiórki w pobliskiej piekarni, wielu z nich “przemykało” do kaplicy, która była zawsze otwarta. Ale gdy odkryli to Niemcy, wtargnęli do przytułku, wywlekli stamtąd znalezione tam dzieci i uśmiercili w Dunajcu.
Ks. Kiss, wraz ze swoimi współbraćmi, był również aresztowany i wielokrotnie bity oraz torturowany, co prawdopodobnie przyczyniło się do wczesnej śmierci salezjanina. Jak stwierdził ks. Andrásfalvy, ks. Kiss jest już trzecim węgierskim salezjaninem, który otrzymał medal “Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.
Ks. Ábrahám nakreślił następnie krótki profil biograficzny ks. Kissa: urodził się 7 września 1891 r. w Győrszentmárton. W 1906 r. wstąpił do salezjanów Księdza Bosko, odbywając nowicjat w Lombriasco i składając pierwsze śluby 28 września 1907 r. Śluby wieczyste złożył 19 lipca 1913 r. w Foglizzo, a święcenia kapłańskie przyjął 29 czerwca 1916 r. w Krakowie.
Pełnił funkcję dyrektora domu w Rákospalota, następnie był dyrektorem szkoły w Nyergesújfalu, a od 1940 roku kierował domem w Óbudzie. Jego dziennik, prowadzony od jesieni 1944 r. do początku 1945 r., jest ważnym pamiętnikiem, który pokazuje wielkość jego autora, zawierając opisy okropności wojny i okrucieństw niemieckich na Węgrzech.
Na koniec ks. Ábrahám przypomniał, że działalność salezjanów została oficjalnie rozwiązana w czasie późniejszego reżimu komunistycznego, ale na szczęście cała dokumentacja, w tym dziennik ks. Kissa, trafiła do archiwów, gdzie nikt nie odważył się jej tknąć w ciągu wielu dziesięcioleci komunizmu. Ta została potem, po upadku reżimu, zwrócona salezjanom.
https://www.infoans.org/pl/component/k2/item/16902#sigProId2cd694ad09
