“Wypadki tak się potoczyły, że największe archiwum feudalne zachowane poza Japonią znajduje się teraz w naszej Bibliotece” – powiedział kard. José Tolentino de Mendonça, bibliotekarz i archiwista Świętego Kościoła Rzymskiego, w czasie prezentacji projektu, która miała miejsce we wtorek 1 marca w Biurze Prasowym Stolicy Apostolskiej.
„Dokumenty te mają fundamentalne znaczenie dla odtworzenia historii japońskiego chrześcijaństwa, ale ich wartość historyczna wykracza daleko poza te ramy, stanowiąc barwny portret społeczeństwa japońskiego w epoce przednowożytnej” – dodał kardynał.
Z tym ważnym skarbem kulturowym łączy się zaangażowanie ks. Maregi, włoskiego salezjanina, który przebywał w Japonii jako misjonarz w latach 1930-1974. Ten wielki znawca kultury japońskiej był odpowiedzialny za włoski przekład Kojiki, dzieła stanowiącego oficjalną historię Japonii. Dzięki sieci osobistych kontaktów udało mu się zebrać tysiące jō „zgniecionych” zwojów papieru, na których – po edykcie, którym cesarz w 1612 roku zakazał chrześcijaństwa z Japonii – Daimyo (pan feudalny) Bungo (dziś Usuki, w prefekturze Oita) przez dziesięciolecia sporządzał raporty o rodzinach pierwszych osób nawróconych na chrześcijaństwo. Jest to ogromna ilość 14 tysięcy starożytnych dokumentów, które, oprócz świadectwa dotyczącego prześladowań, pozwalają na szeroki wgląd w to, jak przedstawiała się rzeczywistość japońskiej wsi w czasach przednowożytnych.
Ks. Marega w 1953 r. – za pośrednictwem nuncjusza apostolskiego w Japonii – zdołał przesłać ten materiał zebrany w 108 skrzyniach do Watykanu. Ale był to zbiór trudny do skatalogowania przez zachodnią bibliotekę, tak więc te dokumenty pozostawały przez wiele lat w depozycie, gdzie odnaleziono je dopiero w marcu 2011 roku. Wtedy to zaczęto realizować projekt „Marega”, rozpoczynając właściwie od współpracy z niektórymi japońskimi instytucjami akademickimi, w tym z „Institutes for Research in the Humanities” (Nihu). Tak oto rozpoczęły się długotrwałe prace inwentaryzacyjne i restauratorskie, w które zaangażowanych było wiele podmiotów.
Współpraca z ekspertami z Dalekiego Wschodu miała również fundamentalne znaczenie dla renowacji materiałów: starożytne japońskie pisma pisane odręcznie w rzeczywistości inaczej reagują na zazwyczaj prowadzone zabiegi.
Symboliczne znaczenie współpracy z instytucjami japońskimi podkreślił ks. Cesare Pasini, prefekt Watykańskiej Biblioteki Apostolskiej: „Dzięki wspólnej pracy nad tymi dokumentami, które świadczą o prześladowaniach, które trwały dwa i pół wieku – oświadczył – można było mieć udział we wspólnym doświadczeniu, które zaowocowało wymianą umiejętności i które poszerzyło się i pogłębiło we wzajemnej wiedzy i szacunku. To pozytywne doświadczenie lubimy określać mianem dyplomacji kulturowej. Okazało się, że nawet tam, gdzie historia spowodowała rany, znane kontrasty lub stała pod znakiem wzajemnych przeciwieństw, możemy budować zrozumienie i akceptację, harmonię i szacunek, badając, analizując, wyjaśniając w odpowiednim kontekście, dając przy tym wyraz pamięci o wszystkich i wszystkim. Przesłanie, które nie jest przypadkowe, a tym bardziej teraz”.
Cały “Fundusz” został wreszcie zdigitalizowany, co pozwoli teraz naukowcom rozpocząć badania nad tymi dokumentami, które zostały udostępnione dla wszystkich online.
